Kreml - nie tylko Moskiewski

  Większość osób prawdopodobnie zna ten obiekt. Choć ukazany tutaj z nietypowej perspektywy, bo od rzeki, jest on miejscem o którym możemy ostatnio bardzo dużo usłyszeć w mediach. Mowa oczywiście o Moskiewskim Kremlu. Przed wybuchem rewolucji Bolszewickiej w Rosji był on siedzibą carów, autentycznym symbolem władzy, którym pozostał po dziś dzień. Choć został nieco modernizowany w czasach ZSRR, to jego główne elementy pozostają te same. Potężne założenie pałacowe, cerkiew, legendarny niemal plac czerwony, mauzoleum Lenina. Ale czym właściwie jest ten Kreml?

  Wydawać by się mogło, że to unikalna nazwa, nadana jedynie założeniu w Moskwie. Nic bardziej mylnego. Kremlem na terenach Rosji nazywa się warowne założenia na wzgórzach, będące siedzibą władzy, mieszczące w sobie zazwyczaj pałac oraz cerkiew, będące swoistą formą europejskich twierdz umieszczanych w centrach miast średniowiecznych. Obecnie w Rosji pozostało ich kilkanaście, o ile nie kilkadziesiąt, a kilka także poza granicami kraju, w tym na Ukrainie. Podobnie jak w przypadku Europy Zachodniej, w XVIIIw. w związku z rozbudową miast Kremle straciły swoje znaczenie obronne, pełniąc już tylko funkcje reprezentacyjne. Co zaś z Moskiewskim? Dlaczego akurat ten obiekt jest tak wyjątkowy w skali zjawiska tworzenia tych założeń na terenie całego kraju?

 

  Najpierw trochę historii: Kreml zaczął powstawać w 1147 roku, gdy Jerzy Dołgoruki wydał rozkaz zbudowania na wzgórzu Borowickim drewnianej baszty. Od tego czasu możemy przyjąć Kreml za siedzibę wszelkiej władzy w Moskwie, od książąt Księstwa Moskiewskiego, przez carów, Stalina czy obecnie Władimira Putina. Patrząc na rozmach z jakim stawiano kolejne budynki trudno dziwić się, że Moskiewski Kreml tak szybko stał się istnym centrum Rosji - potężne pałace, bogato zdobione obiekty sakralne i wspomniany już Plac Czerwony - to wszystko złożyło się na obraz jaki znamy dziś. Niestety, nie wszystkie pierwotne elementy przetrwały do dziś. W wyniku działań władz komunistycznych zburzono między innymi monaster Wniebowstąpienia Pańskiego, czy sobór Zbawiciela w Borze. Ciekawostką jest fakt, że obecne władze postarały się o zatarcie drobnego detalu na fasadzie głównego budynku. Mianowicie, zastąpiono symbole sierpa i młota, oraz liter CCCP, pięcioma dwugłowymi orłami Rosji. 

  Ale po kolei: za czasów Księstwa Moskiewskiego, Wielki Książe Iwan III zorganizował przebudowę założenia, zatrudniając wybitnych włoskich architektów, takich jak choćby Petrus Antonius Solarius, który zaprojektował nowy mur i baszty, czy Marcus Ruffus, odpowiedzialny za nowy pałac księcia. Powstały wówczas również 3 nowe kościoły, zaś najwyższym budynkiem w mieście oraz w Księstwie stała się dzwonnica Iwana wielkiego, wzniesiona między 1505 a 1508 rokiem, wyniesiona do swojej obecnej wysokości w 1600 roku. Kiedy nowe mury i kościoły zostały ukończone, monarcha wydał dekret, na mocy którego nie wolno było budować w bezpośrednim sąsiedztwie kompleksu. Iwan Groźny dodatkowo rozbudował kompleks, budując nowy pałac oraz kościoły.

  Po przewrocie w Moskwie władze carskie przeniosły stolicę do Sankt Petersburga, jako miasta bardziej cywilizowanego i spokojnego. Carowie powrócili do Moskwy dopiero po 1773 roku, kiedy to caryca Katarzyna II zapragnęła aby wybudowano jej nowy pałac właśnie na Moskiewskim Kremlu. Wasilij Bażenow, któremu powierzyła prace ząłożył że aby wybudować tam siedzibą godną cesarzowej należy zburzyć większość istniejącej zabudowy. Kiedy skończono przygotowania, prace zostały wstrzymane ze względu na brak funduszy. Dopiero Matwiej Kazakow zdołał dokończyć prace, zmieniając pierwotne plany swojego poprzednika, tworząc piękne budynek senatu, będący późniejszą siedzibą prezydentów Rosji. 

  W czasie wizyty w Moskwie z okazji swojej koronacji, car Mikołaj I był niezadowolony z pałaców Wielkiego oraz Zimowego, wzniesionych pod kierownictwem Rastrelliego w 1750 roku. Z jego rozkazu barokowa zabudowa została wyburzona, zaś prace nad nowym Wielkim Pałacem Kremlowskim powierzono Konstantinowi Thonowi. Miał on konkurować z Pałacem Zimowym pod względem kubatury i jakości wnętrz. Pałac ten wybudowano w latach 1839-1849, zaś wszelkie prace zakończono budową nowego arsenału w 1851 roku. 

  W czasach władzy sowieckiej Dokonano największych zniszczeń na Kremlu, wyburzając kościoły na rzecz szkoły wojskowej. Zarówno Lenin, jak i Stalin chętnie objęli budynek senatu na swoją siedzibę, po przeniesieniu przez Lenina siedziby z Petrogradu do Moskwy w 1918 roku. Od tego czasu zaprzestano wszelkiej ingerencji w strukturę założenia, zaś w 1961 roku ustanowiono muzeum Kremla i otwarto obiekt dla zwiedzających.